Edycja strony
Edycja może zostać wycofana. Porównaj ukazane poniżej różnice między wersjami, a następnie opublikuj zmiany, jeśli na pewno chcesz wycofać edycję.
Aktualna wersja | Twój tekst | ||
Linia 1: | Linia 1: | ||
+ | Starogard Gdański - Miasto w północnej [[Polska|Polsce]], siedziba gminy wiejskiej Starogard Gdański i powiatu starogardzkiego. Jest jednym z najstarszych miast [[województwo pomorskie|województwa pomorskiego]]. |
||
− | {{Medal}}{{Miasto Infobox|image1 = Kościół św. Mateusza Starogard Gdański|państwo = [[Polska]]|województwo = [[Województwo pomorskie|pomorskie]]|ludność = 48 167|powierzchnia = 25,28 km²|prezydent = Janusz Stankowiak|rejestracje = GST|image2 = Herb Starogardu Gdańskiego.png|image3 = Flaga Starogardu Gdańskiego.png}} |
||
+ | [[Kategoria:Województwo pomorskie]] |
||
− | |||
− | '''Starogard Gdański''' – [[Miasto]] w północnej [[Polska|Polsce]], siedziba [[Gmina Starogard Gdański|gminy wiejskiej Starogard Gdański]] i [[Powiat starogardzki|powiatu starogardzkiego]]. Jest jednym z najstarszych miast [[województwo pomorskie|województwa pomorskiego]]. Miasto jest również stolicą regionu [[Kociewie]]. Według danych z 1 stycznia 2010 powierzchnia [[miasto|miasta]] wynosi 25,28 km².Miasto stanowi 1,88% powierzchni [[Powiat starogardzki|powiatu]]. W latach 1945–1998 [[miasto]] administracyjnie należało do województwa gdańskiego. Starogard Gdański leży przy skrzyżowaniu drogi krajowej nr 22 (szlak [[Berlin]] – [[Kaliningrad|Królewiec]]) i drogi wojewódzkiej nr 222; w pobliżu przebiega autostrada A1 – 11 km na wschód od [[miasto|miasta]] węzeł Swarożyn, 9 km na południowy wschód węzeł Pelplin. Ze stacji kolejowej w Starogardzie Gdańskim odjeżdżają pociągi do kilku [[miasto|miast]] w [[Polska|Polsce]]: [[Chojnice]] (przez [[Zblewo]], [[Kaliska]], [[Czarna Woda]], [[Czersk (województwo pomorskie)|Czersk]]), [[Gdańsk]], [[Gdynia]], [[Hel]] (w sezonie letnim), [[Tczew]]. |
||
− | == Zabytki == |
||
− | * [[Kościół świętego Mateusza w Starogardzie Gdańskim|Kościół świętego Mateusza]] |
||
− | * [[Kościół świętej Katarzyny Aleksandryjskiej w Starogardzie Gdańskim|Kościół świętej Katarzyny]] |
||
− | * [[Ratusz w Starogardzie Gdańskim|Ratusz]] |
||
− | * [[Muzeum Ziemi Kociewskiej w Starogardzie Gdańskim|Muzeum Ziemi Kociewskiej]] |
||
− | * [[Baszta Gdańska w Starogardzie Gdańskim|Baszta Gdańska]] |
||
− | * [[Baszta Tczewska w Starogardzie Gdańskim|Baszta Tczewska]] |
||
− | * [[Baszta Książęca w Starogardzie Gdańskim|Baszta Książęca]] |
||
− | |||
− | * [[Pałac Wiechertów w Starogardzie Gdańskim|Pałac Wiechertów]] |
||
− | |||
− | * [[Budynek Sądu Rejonowego w Starogardzie Gdańskim|Sąd Rejonowy]] |
||
− | * [[Kościół świętego Wojciecha w Starogardzie Gdańskim |Kościół świętego Wojciecha]] |
||
− | |||
− | * [[Dworzec Kolejowy PKP Starogard Gdański]] |
||
− | * [[Synagoga w Starogardzie Gdańskim|Synagoga]] |
||
− | |||
− | == Historia == |
||
− | Według badań archeologicznych gród wykształcił się w tym miejscu z osady neolitycznej sprzed ok. 4-5 tysięcy lat, jednak pierwsza wzmianka (''Starigrod'') pojawiła się w 1198, w dokumencie księcia pomorskiego Grzymisława, ofiarowującym gród rycerzom zakonnym św. Jana. W 1339 Krzyżacy nadali Starogardowi herb, zaś chełmińskie prawo miejskie nadane zostało w 1348. Starogard przeciwstawiał się uciskowi krzyżackiemu, m.in. wstępując w 1440 do Związku Pruskiego, przyczyniając się do powrotu w 1466 Prus Królewskich do Polski. |
||
− | |||
− | W 1484 ogromny pożar zniszczył połowę miasta. |
||
− | |||
− | W czasie ''potopu'' był okupowany przez Szwedów. |
||
− | |||
− | W 1772 miasto zostało zajęte przez Prusy w wyniku I rozbioru Polski. W 1846 (2 lata przed Wiosną Ludów) Florian Ceynowa pokierował chłopskim atakiem na garnizon wojsk pruskich w Starogardzie. |
||
− | |||
− | Miasto powróciło do Polski 29 stycznia 1920 – nastąpił przemarsz wojsk gen. Józefa Hallera, obejmujących miasto w imieniu Rzeczypospolitej. |
||
− | |||
− | Przez okres niemal całej II wojny światowej Starogard był okupowany przez Niemców, którzy w pobliskim Lesie Szpęgawskim dokonali masowych egzekucji, zabijając ok. 7 tys. ludzi, w tym pacjentów szpitala dla umysłowo chorych w Kocborowie. |
||
− | |||
− | 6 marca 1945 r. następuje wyzwolenie miasta przez oddziały 116 korpusu armijnego 2 armii uderzeniowej 2 Frontu Białoruskiego. W walkach zginęło 26 żołnierzy radzieckich. Dla ich pamięci wzniesiono Pomnik Wdzięczności na ówczesnym pl. 1 Maja. |
||
− | |||
− | W 1950 do nazwy Starogard dodano "Gdański", w celu odróżnienia go od Stargardu na Pomorzu Zachodnim. W sierpniu 1980 w mieście wybuchły protesty i powstał Międzyzakładowy Komitet Strajkowy. |
||
− | |||
− | Organem wykonawczym władzy samorządowej od 1987 roku jest prezydent miasta, pomimo braku wymaganej dawnej liczby 50 tys. mieszkańców. W 1990 roku, kiedy podwyższono wymagane kryterium do 100 tys. mieszkańców, tytuł prezydenta dla Starogardu został zachowany. |
||
− | |||
− | == Położenie == |
||
− | Według danych z 1 stycznia 2010 powierzchnia miasta wynosi 25,28 km². Miasto stanowi 1,88% powierzchni powiatu. |
||
− | |||
− | Według danych z 2002<sup>[4]</sup> Starogard Gdański zajmuje obszar o powierzchni 25,27 km², w tym: użytki rolne stanowiące 56% powierzchni oraz użytki leśne stanowiące 9%. |
||
− | |||
− | Miasto znajduje się w południowej części w województwa pomorskiego, w północnej części [[Powiat starogardzki|powiatu starogardzkiego]]. [[Gmina Starogard Gdański]] od północy graniczy z gminą Skarszewy, od zachodu z gminą Zblewo, od południa z gminami Lubichowo oraz Bobowo, od strony wschodniej zaś graniczy z powiatem tczewskim. |
||
− | |||
− | W latach 1945–1998 (także w latach 1975–1998) miasto administracyjnie należało do województwa gdańskiego. |
||
− | |||
− | == Dzielnice == |
||
− | |||
− | [[Miasto]] zostało umownie podzielone na 8 dzielnic: |
||
− | * [[Centrum (Starogard Gdański)|Centrum]] |
||
− | * [[Hermanowo (Starogard Gdański)|Hermanowo]] |
||
− | * [[Kocborowo (Starogard Gdański)|Kocborowo]] |
||
− | * [[Korytyba]] |
||
− | * [[Przylesie (Starogard Gdański)|Przylesie]] |
||
− | * [[Stadnina (Starogard Gdański)|Stadnina]] |
||
− | * [[Żabno]] |
||
− | * [[Łapiszewo (Starogard Gdański)|Łapiszewo]] |
||
− | |||
− | == Transport == |
||
− | |||
− | === Drogowy === |
||
− | Starogard Gdański leży przy skrzyżowaniu drogi krajowej nr 22 (szlak [[Berlin]] – [[Kaliningrad|Królewiec]]) i drogi wojewódzkiej nr 222; w pobliżu przebiega autostrada A1 – 11 km na wschód od miasta węzeł Swarożyn, 9 km na południowy wschód węzeł Pelplin. |
||
− | {| class="wikitable" |
||
− | |+Drogi przebiegające przez Starogard Gdański |
||
− | !Droga nr |
||
− | !Trasa |
||
− | !Przebieg w mieście |
||
− | |- |
||
− | |222 |
||
− | |[[Skórcz]] [[Starogard Gdański|– Starogard Gdański]][[Godziszewo| – Godziszewo]] – [[Trąbki Wielkie]] – [[Straszyn]] [[Gdańsk|– Gdańsk]] |
||
− | |Ulice: Pelplińska, [[Ulica Pomorska w Starogardzie Gdańskim|Pomorska]], Aleja Niepodległości, Władysława Jagiełły, Generała Władysława Sikorskiego, Gdańska. |
||
− | |- |
||
− | |22 |
||
− | |[[Gorzów Wielkopolski]] – [[Wałcz]] – [[Człuchów]] – [[Chojnice]] – [[Starogard Gdański]] – [[Malbork]] – [[Elbląg]] |
||
− | |ulice: Zblewska, Władysława Jagiełły, [[Ulica Generała Władysława Sikorskiego w Starogardzie Gdańskim|Generała Władysława Sikorskiego]], Adama Mickiewicza. |
||
− | |} |
||
− | |||
− | === Kolejowy === |
||
− | Dworzec w Starogardzie Gdańskim |
||
− | |||
− | Ze stacji kolejowej w Starogardzie Gdańskim odjeżdżają pociągi do kilku miast w Polsce: Chojnice (przez Zblewo, Kaliska, Czarna Woda, Czersk), Gdańsk, Gdynia, Hel (w sezonie letnim), Tczew. W mieście jest także drugi przystanek kolejowy (nazywany ''Przedmieście'' lub ''Starogard Szlachecki''), działający obecnie jako przystanek pociągów towarowych Linii 243. Starogard Gdański–Skórcz. |
||
− | |||
− | === Komunikacja miejska === |
||
− | : ''Osobny artykuł: MZK Starogard Gdański.'' |
||
− | W mieście funkcjonuje komunikacja miejska. W 2007 zakupiono 6 nowoczesnych autobusów Solaris Urbino 10, a w 2008 z taboru MZK wycofano Jelcze. W 2010 natomiast zakupiono (przy dofinansowaniu z Unii Europejskiej) kolejne 5 autobusów marki Mercedes-Benz O530, zwiększając tym samym ogólną liczbę kursujących autobusów do 30. |
||
− | |||
− | === Lotniczy === |
||
− | Ok. 7 km na północ od miasta funkcjonuje lądowisko Linowiec. |
||
− | |||
− | == Edukacja == |
||
− | W mieście funkcjonuje obecnie 7 publicznych placówek przedszkolnych, 6 publicznych szkół podstawowych, 4 publiczne gimnazja, 2 licea ogólnokształcące, 2 technika oraz zasadnicza szkoła zawodowa, przekształcana w szkołę branżową I stopnia. Oprócz tego istnieją także: Zespół Szkół Chrześcijańskich, Pomorska Szkoła Wyższa a także niepubliczne punkty przedszkolne oraz szkoły policealne. |
||
− | |||
− | '''Przedszkola''': |
||
− | * Miejskie Przedszkole Publiczne nr 2 z Oddziałami Integracyjnymi |
||
− | * Miejskie Przedszkole Publiczne nr 3 |
||
− | * Miejskie Przedszkole Publiczne nr 4 |
||
− | * Miejskie Przedszkole Publiczne nr 5 |
||
− | * Miejskie Przedszkole Publiczne nr 6 |
||
− | * Miejskie Przedszkole Publiczne nr 8 |
||
− | * Miejskie Przedszkole Publiczne nr 10 |
||
− | '''Szkoły podstawowe''': |
||
− | * Chrześcijańska Szkoła Podstawowa |
||
− | * Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1 |
||
− | * [[Publiczna Szkoła Podstawowa nr 2 imienia Marii Konopnickiej w Starogardzie Gdańskim|Publiczna Szkoła Podstawowa nr 2]] |
||
− | * Publiczna Szkoła Podstawowa nr 3 |
||
− | * Publiczna Szkoła Podstawowa nr 4 |
||
− | * Publiczna Szkoła Podstawowa nr 6 (tworzy zespół szkół wraz z Publicznym Gimnazjum nr 4) |
||
− | * Publiczna Szkoła Podstawowa nr 8 (stworzona z przekształcenia Publicznego Gimnazjum nr 1) |
||
− | '''Gimnazja''': |
||
− | * Publiczne Chrześcijańskie Gimnazjum |
||
− | * Publiczne Gimnazjum nr 1 (po 2019 zostanie w pełni przekształcone w PSP nr 8) |
||
− | * Publiczne Gimnazjum nr 2 (połączone z PSP nr 3) |
||
− | * Publiczne Gimnazjum nr 3 (połączone z PSP nr 1) |
||
− | * Publiczne Gimnazjum nr 4 (połączone z PSP nr 6) |
||
− | '''Licea''': |
||
− | * I Liceum Ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej-Curie |
||
− | * II Liceum Ogólnokształcące im. Ziemi Kociewskiej |
||
− | '''Technika''': |
||
− | * [[Technikum nr 1 im. Noblistów Polskich w Starogardzie Gdańskim|Technikum nr 1 im. Noblistów Polskich]] (w Zespole Szkół Ekonomicznych) |
||
− | * Technikum nr 2 (w Zespole Szkół Zawodowych im. majora Henryka Dobrzańskiego "Hubala") |
||
− | '''Szkoły zawodowe/branżowe''': |
||
− | * Zasadnicza Szkoła Zawodowa nr 1 (w Zespole Szkół Zawodowych im. majora Henryka Dobrzańskiego "Hubala") |
||
− | '''Szkoły wyższe''': |
||
− | * Pomorska Szkoła Wyższa |
||
− | |||
− | == Sport == |
||
− | |||
− | === KP Starogard Gdański === |
||
− | W mieście działa Klub Piłkarski Starogard Gdański, który założony został w 2008 po rozwiązaniu klubu MKS Wierzyca Starogard Gdański. W sezonie 2013/14 zespół awansował do pomorskiej IV ligi, a od 2017 występuje w III lidze (gr. II). Barwy zespołu są biało-zielono-białe. Drużyna korzysta ze Stadionu Miejskiego im. Kazimierza Deyny przy ul. Olimpijczyków Starogardzkich 1. |
||
− | {| class="wikitable" |
||
− | !SEZON |
||
− | !ROZGRYWKI LIGOWE |
||
− | !MIEJSCE W TABELI |
||
− | |- |
||
− | |2008/2009 |
||
− | |Klasa B |
||
− | |1 |
||
− | |- |
||
− | |2009/2010 |
||
− | |Klasa A |
||
− | |1 |
||
− | |- |
||
− | |2010/2011 |
||
− | |Klasa Okręgowa |
||
− | |1 |
||
− | |- |
||
− | |2011/2012 |
||
− | |IV Liga |
||
− | |15 |
||
− | |- |
||
− | |2012/2013 |
||
− | |Klasa Okręgowa |
||
− | |4 |
||
− | |- |
||
− | |2013/2014 |
||
− | |Klasa Okręgowa |
||
− | |1 |
||
− | |- |
||
− | |2014/2015 |
||
− | |VI Liga |
||
− | |3 |
||
− | |- |
||
− | |2015/2016 |
||
− | |VI Liga |
||
− | |3 |
||
− | |- |
||
− | |2016/2017 |
||
− | |VI Liga |
||
− | |2 |
||
− | |- |
||
− | |2016/2017 |
||
− | |III Liga |
||
− | |} |
||
− | |||
− | === SKS Polpharma Starogard Gdański === |
||
− | Klub koszykarski ze Starogardu Gdańskiego, założony w 1993. Występujący obecnie w PLK. |
||
− | |||
− | == Ludność Starogardu Gdańskiego == |
||
− | * 1817 - 2 616 (w tym 451 Żydów) |
||
− | * 1846 - 3 868 (w tym 687 Żydów) |
||
− | * 1849 - 3 958 (w tym 685 Żydów) |
||
− | * 1867 - 5 568 (w tym 796 Żydów) |
||
− | * 1871 - 5 822 (w tym 802 Żydów) |
||
− | * 1875 - 6 022 (w tym 628 Żydów) |
||
− | * 1880 - 6 253 |
||
− | * 1885 - 6 634 (w tym 529 Żydów) |
||
− | * 1890 - 7 080 (w tym 454 Żydów) |
||
− | * 1895 - 7 739 (w tym 402 Żydów) |
||
− | * 1905 - 10 485 (w tym 352 Żydów) |
||
− | * 1910 - 10 419 (w tym 275 Żydów) |
||
− | * 1923 - 10 612 (w tym 59 Żydów) |
||
− | * 1928 - 11 821 (w tym 56 Żydów) |
||
− | * 1931 - 13 356 |
||
− | * 1935 - 13 316 (w tym 136 Żydów) |
||
− | * 1939 - 16 000 |
||
− | * 1946 - 15 081 (spis powszechny) |
||
− | * 1950 - 17 130 (spis powszechny) |
||
− | * 1955 - 20 675 |
||
− | * 1960 - 25 881 (spis powszechny) |
||
− | * 1961 - 27 000 |
||
− | * 1962 - 27 800 |
||
− | * 1963 - 28 600 |
||
− | * 1964 - 29 100 |
||
− | * 1965 - 29 552 |
||
− | * 1966 - 30 100 |
||
− | * 1967 - 30 300 |
||
− | * 1968 - 30 700 |
||
− | * 1969 - 31 300 |
||
− | * 1970 - 33 700 (spis powszechny) |
||
− | * 1971 - 34 200 |
||
− | * 1972 - 35 100 |
||
− | * 1973 - 36 500 |
||
− | * 1974 - 37 760 |
||
− | * 1975 - 39 461 |
||
− | * 1976 - 40 700 |
||
− | * 1977 - 41 700 |
||
− | * 1978 - 42 100 (spis powszechny) |
||
− | * 1979 - 43 300 |
||
− | * 1980 - 44 243 |
||
− | * 1981 - 44 842 |
||
− | * 1982 - 45 727 |
||
− | * 1983 - 44 623 |
||
− | * 1984 - 44 973 |
||
− | * 1985 - 45 591 |
||
− | * 1986 - 46 129 |
||
− | * 1987 - 46 940 |
||
− | * 1988 - 47 752 (spis powszechny) |
||
− | * 1989 - 48 043 |
||
− | * 1990 - 49 539 |
||
− | * 1991 - 49 797 |
||
− | * 1992 - 50 130 |
||
− | * 1993 - 50 370 |
||
− | * 1994 - 50 526 |
||
− | * 1995 - 50 700 |
||
− | * 1996 - 50 689 |
||
− | * 1997 - 50 751 |
||
− | * 1998 - 50 723 |
||
− | * 1999 - 50 622 |
||
− | * 2000 - 50 529 |
||
− | * 2001 - 50 647 |
||
− | * 2002 - 48 927 (spis powszechny) |
||
− | * 2003 - 48 579 |
||
− | * 2004 - 48 328 |
||
− | * 2005 - 48 229 |
||
− | * 2006 - 48 021 |
||
− | * 2007 - 48 189 |
||
− | * 2008 - 48 313 |
||
− | * 2009 - 48 239 |
||
− | * 2010 - 48 185 |
||
− | * 2011 - 49 101 |
||
− | * 2012 (30 czerwca) - 49 075 |
||
− | * 2013 (30 czerwca) - 48 690 |
||
− | |||
− | == Gospodarka == |
||
− | Część terenów miasta należy do [[Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna|Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej]]. Największe przedsiębiorstwa: |
||
− | * [[Zakłady Farmaceutyczne "Polpharma" S.A. w Starogardzie Gdańskim|Zakłady Farmaceutyczne "Polpharma" S.A.]] (wcześniej SZF "Polfa") |
||
− | * Fabryka Mebli Okrętowych "Famos" |
||
− | * [[Destylarnia "Sobieski" w Starogardzie Gdańskim|Destylarnia "Sobieski"]] (wcześniej Fabryka Wódek Gdańskich, "Polmos") |
||
− | * Akomex (produkcja opakowań) |
||
− | * Gerdins Cable Systems |
||
− | * Lhm Poland |
||
− | * Perfexim (produkcja grzejników) |
||
− | * Gillmet – Cynkownia Ogniowa |
||
− | * Huta Szkła Gospodarczego |
||
− | * Labofarm (produkcja leków ziołowych) |
||
− | * Paktainer Sp. z o.o. |
||
− | * Starogardzkie Przedsiębiorstwo Budowlane S-BUD S.A. |
||
− | * Eurobud (produkcja betonu towarowego) |
||
− | |||
− | == Miasta i gminy partnerskie == |
||
− | * [[Białogród nad Dniestrem]] |
||
− | * [[Diepholz]] |
||
− | * [[Hillerød]] |
||
− | * [[Limerick]] |
||
− | * [[Foshan]] |
||
− | |||
− | == Linki zewnętrzne == |
||
− | * [https://pl.wikipedia.org/wiki/Starogard_Gdański Wikipedia] |
||
− | * [http://starogardgdanski.naszemiasto.pl Nasze Miasto] |
||
− | * [http://www.dziennikbaltycki.pl/wiadomosci/starogard-gdanski/ Dziennik Bałtycki]<center></center>[[Kategoria:Województwo pomorskie]] |
||
− | [[Kategoria:Powiat starogardzki]] |
||
− | [[Kategoria:Starogard Gdański]] |
||
− | [[Kategoria:Artykuły na medal]] |