Nie podano opisu zmian Znacznik: VisualEditor |
Nie podano opisu zmian Znacznik: VisualEditor |
||
Linia 25: | Linia 25: | ||
Główne zabytki: |
Główne zabytki: |
||
* kościoły gotyckie: |
* kościoły gotyckie: |
||
− | ** [[Bazylika |
+ | ** [[Bazylika katedralna pw. śś. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty w Toruniu|św. św. Janów Chrzciciela i Ewangelisty]] |
+ | ** [[Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i bł. Stefana Wincentego Frelichowskiego w Toruniu|Wniebowzięcia NMP]] |
||
− | ** Wniebowzięcia NMP |
||
+ | ** [[Kościół św. Jakuba Większego Apostoła, św. Jakuba Mniejszego Apostoła i św. Filipa Apostoła w Toruniu|św. Jakuba]] |
||
− | ** św. Jakuba |
||
* [[Rynek Staromiejski w Toruniu|Rynek]] i [[Ratusz Staromiejski w Toruniu|Ratusz Staromiejski]] |
* [[Rynek Staromiejski w Toruniu|Rynek]] i [[Ratusz Staromiejski w Toruniu|Ratusz Staromiejski]] |
||
* [[Rynek Nowomiejski w Toruniu|Rynek Nowomiejski]] |
* [[Rynek Nowomiejski w Toruniu|Rynek Nowomiejski]] |
Aktualna wersja na dzień 15:04, 12 lis 2018
Toruń – Miasto na prawach powiatu położone w województwie kujawsko-pomorskim, siedziba starosty powiatu toruńskiego i samorządu województwa kujawsko-pomorskiego. Od 1992 stolica diecezji toruńskiej. Miasto leży nad Wisłą, która dzieli je na prawobrzeżną część należącą do Pomorza i lewobrzeżną położoną na Kujawach, oraz nad Drwęcą. Przez miasto przepływa także niewielka Struga Toruńska.
Historia[]
Miasto zostało założone w 1230 przez Krzyżaków, którzy stąd wyruszali na podbój terenów należących do plemion pruskich. Toruń otrzymał prawa miejskie 28 grudnia 1233. 3 lata później osadę przeniesiono bardziej na wschód, ze względu na często pojawiające się powodzie. Druga osada otrzymała prawa miejskie w 1264, zaś obie – Stare i Nowe Miasto – połączono dopiero w 1454. W 1280 Toruń dołączył do Hanzy.
1 lutego 1411 w mieście zawarto I pokój toruński. W 1454 wybuchło tu powstanie antykrzyżackie, które doprowadziło do wojny trzynastoletniej. Pokój zawarto w 1466, również w Toruniu. Na jego mocy miasto zostało przyłączone do Polski.
Reformacja wywarła spory wpływ na mieszkańców Torunia. Większość mieszczan przeszła na luteranizm, w konsekwencji czego miasto oficjalnie stało się luterańskim w 1557. W 1568 w Toruniu otwarto Gimnazjum Akademickie, które wkrótce stało się uczelnią wyższą. W XVII wieku miasto było jednym z największych oraz najsilniej ufortyfikowanych w Rzeczpospolitej. Częste najazdy szwedzkie osłabiły jednak tę pozycję.
Konflikty religijne doprowadziły w 1724 do tzw. „tumultu toruńskiego”, który osłabił protestantów w mieście: wśród ukaranych przez sąd królewski za wybuch zamieszek i w konsekwencji ściętych znaleźli się dwaj protestanccy burmistrzowie Torunia.
Podczas drugiego rozbioru Polski miasto włączono do Królestwa Prus. W latach 1807-1815 należało do Księstwa Warszawskiego, a w 1809 przez trzy tygodnie nawet było jego stolicą, jednak wkrótce powróciło do państwa pruskiego. W XIX wieku Toruń był najsilniejszym ośrodkiem polskości na Pomorzu.
Po I wojnie światowej Toruń przyznano odrodzonej Polsce. Wojska generała Hallera wkroczyły do miasta 18 stycznia 1920 – ta data uznawana jest za dzień przyłączenia miasta do II Rzeczpospolitej. W tamtym okresie w Toruniu mieszkało blisko 40000 osób, a miasto było stolicą województwa pomorskiego. W dwudziestoleciu międzywojennym otwarto most drogowy przez Wisłę oraz zapadła decyzja o utworzeniu w mieście uniwersytetu, co doszło do skutku dopiero po wojnie. W 1939 miasto liczyło już ponad 80000 osób – odradzanie się przedrozbiorowej pozycji przerwała jednak II wojna światowa. 7 września 1939 miasto znalazło się pod kontrolą Niemiec, w której pozostało do 1 lutego 1945, kiedy wkroczyła Armia Czerwona.
Pozycja miasta za PRL-u była słaba. Stolicą województwa została Bydgoszcz, a Toruń nie otrzymywał nawet żadnych środków na inwestycje i rozwój. W 1975 utworzono województwo toruńskie z siedzibą w tym mieście, a od 1999 Toruń i Bydgoszcz są głównymi miastami wojewodztwa kujawsko-pomorskiego.
Zabytki[]
Zespół staromiejski Torunia jest jednym z najcenniejszych zespołów zabytkowych w Polsce. W 1997 został on wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Obejmuje Stare i Nowe Miasto, z zachowanym prawie bez zmian XIII-wiecznym układem urbanistycznym. Zabytki Torunia znajdują się na Europejskim Szlaku Gotyku Ceglanego.
Główne zabytki:
- kościoły gotyckie:
- św. św. Janów Chrzciciela i Ewangelisty
- Wniebowzięcia NMP
- św. Jakuba
- Rynek i Ratusz Staromiejski
- Rynek Nowomiejski
- ruiny zamków: krzyżackiego oraz dybowskiego
- Pomnik Mikołaja Kopernika
- Dwór Artusa
- Ogród Zoobotaniczny z 1797 roku
Osiedla[]
Prawobrzeżne[]
- Kaszczorek;
- Bielawy-Grębocin;
- Skarpa;
- Rubinkowo;
- Jakubskie-Mokre;
- Wrzosy;
- Chełmińskie;
- Staromiejskie;
- Bydgoskie.
Lewobrzeżne[]
- Podgórz;
- Stawki;
- Rudak;
- Czerniewice.
Demografia[]
W dniu 31 grudnia 2007 miasto zamieszkiwało 206619 osób, w tym 110915 kobiet i 95704 mężczyzn. Osób w wieku przedprodukcyjnym było 35531 (17,2%), w tym 17377 kobiet i 18154 mężczyzn. W wieku produkcyjnym było 139306 osób (67,42%), w tym 71432 kobiet i 67874 mężczyzn. W wieku poprodukcyjnym było 31782 osób (15,38%), w tym 22106 kobiet i 9676 mężczyzn.
Media[]
Stacje radiowe nadające z Torunia[]
- Polskie Radio Pomorza i Kujaw
- Radio GRA
- Radio Eska Toruń
- Radio Plus Toruń
- Radio WAWA Toruń
- Radio Maryja
Stacje telewizyjne mające studia w Toruniu[]
- TVP Bydgoszcz
- TVK Toruń
- Telewizja Trwam
- Podróże TV
- TVN/TVN24
Prasa lokalna[]
Dzienniki[]
- Gazeta Pomorska
- Metro
- Nowości
Tygodniki[]
- City Toruń
- Teraz Toruń
- 7 Dni Toruń
- Niedziela Głos z Torunia
Miasta partnerskie[]
- Filadelfia – umowa z Toruniem od 1976. Widocznym śladem jest nazwa nadwiślańskiego bulwaru – Bulwar Filadelfijski.
- Getynga – umowa z Toruniem od 1978. Widocznym śladem jest tablica drogowa na Placu Teatralnym (kierująca do Getyngi), kamień graniczny Getyngi, nazwa zjazdu drogowego z mostu drogowego Józefa Piłsudskiego – Ślimak Getyński.
- Lejda – umowa z Toruniem od 1988.
- Hämeenlinna – umowa z Toruniem od 1989.
- Kaliningrad – umowa z Toruniem od 1995.
- Čadca – umowa z Toruniem od 1996. Widocznym efektem współpracy są coroczne Dni Czadcy w Toruniu i Dni Torunia w Czadcy oraz Rondo Czadcy przy ul. Legionów w Toruniu.
- Swindon – umowa z Toruniem od 2003.
- Łuck – umowa podpisana 17 października 2008 w Toruniu